تئوری رنگ ها

دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم، پوشیده از رنگ است. رنگ هایی که نه تنها برای هنرمندان، بلکه برای تمام افراد حائز اهمیت است.
رنگ‌ها نقش مهمی را در ایجاد ارتباط میان افراد و عناصر اطرافشان در زندگی بازی می‌کنند که دانش شناخت رنگها می تواند این ارتباطات را موثر تر ایجاد کند و شما را سریع تر به اهدافتان برساند.

رنگهای اصلی (اولیه)، فرعی (ثانویه) و ترکیبی (ثالثیه)

رنگ‌های اصلی (Primary) شامل قرمز، آبی، زرد می باشد؛ این رنگها را نمی توان از ترکیب هیچ رنگ دیگری بدست آورد و کلیه رنگها با ترکیب این سه رنگ تولید می شوند.

رنگ‌های فرعی (Secondary) شامل نارنجی، بنفش، سبز می باشد؛ این رنگها از ترکیب رنگهای اصلی بدست می آیند.
از ترکیب رنگ قرمز و زرد رنگ نارنجی،
از ترکیب رنگ قرمز و آبی رنگ بنفش
و از ترکیب رنگ آبی و زرد رنگ سبز را بدست می آید.

رنگ‌های ترکیبی (Tertiary) از ترکیب رنگهای اصلی و رنگهای ثانویه بدست می آیند. از ترکیب این رنگ ها ۶ رنگ ترکیبی بدست می آید که رنگ های ما بین رنگ های اصلی و فرعی را شامل می شود. این رنگها شامل زرد-نارنجی، قرمز-نارنجی، قرمز-بنفش، آبی-بنفش، آبی-سبز و زرد-سبز می باشند.

به این رنگ ها، به دلیل اینکه هیچ ناخالصی از سیاه و سفید درون آنها جود ندارد، رنگهای خالص نیز گفته می شود.
برای نمایش بهتر ارتباط میان رنگهای اصلی، فرعی و ترکیبی، آنها را در شکلی به نام چرخه رنگ یا دایره رنگ نمایش می دهند(شکل زیر).

هارمونی (هماهنگی) رنگها

هارمونی یا هماهنگی به معنای “چیدمان مطبوع اجزاء یک کل ” است که از نظر دیداری، هماهنگی در چیزی است که موجب لذت چشم می شود. این هماهنگی بیننده را مجذوب کرده و احساس نظم و تعادل را در او ایجاد می کند. عدم وجود هارمونی می تواند تصویری را ایجاد کند که هیچ چشمی تحمل دیدن آن را نداشته باشد. در زیر به انواع هارمونی رنگ ها اشاره می کنیم.

رنگ های مکمل (Complementary)
رنگ هایی که در دایره رنگ روبرو یکدیگر قرار دارند به عنوان رنگ های مکمل شناخته می شوند. کنتراست بالایی که در این رنگ ها وجود دارد انرژی و تحرک زیادی را القا می کند، به ویژه زمانی که رنگ ها را خالص به کار ببریم.

رنگ های متشابه (Analogous)
رنگ های متشابه، رنگ هایی هستند که در دایره رنگ در کنار هم قرار دارند و یه طیف رنگی را شامل می شوند. این رنگ ها هارمونی ای را به وجود می آورند بسیار دل نواز است. بهتر است هنگام استفاده از این نوع رنگ ها، کنتراست و تضاد کافی را مد نظر داشته باشید. می توانید یک رنگ را به عنوان رنگ اصلی، رنگ دوم را بعنوان رنگ حمایت کننده و رنگ سوم (ترکیب شده با سیاه، سفید یا خاکستری) به عنوان مقوی آن استفاده کنید.

رنگ های سه گانه (Triadic)
رنگ های سه گانه در دایره رنگ در ۳ نقطه مساوی قرار گرفته اند(سه گوشه مثلث متساوی الاضلاع).رنگ های این رنگ بندی تعادل بیشتری نبست به رنگ بندی های مکمل دارند. هارمونی در این رنگها کاملا پر تحرک هستند، حتی اگر بسیار کم رنگ و یا ترکیب شده با خاکستری به کار برده شوند. برای داشتن یک هارمونی سه گانه موفق باید توازن را دقیقا رعایت کرد. می توانید یک رنگ را بعنوان رنگ اصلی و دو رنگ دیگر را بعنوان رنگ حمایت کننده مورد استفاده قرار دهید.

رنگ های مکمل متساوی الساقین (Split-Complementary)
این رنگ ها شکلی از رنگ های مکمل محسوب می شوند. در این رنگ بندی یک رنگ اصلی و دو رنگ هم جوار رنگ مکمل آن را انتخاب می کنیم تا الگوی متساوی الساقین را داشته باشیم. متعادل کردن رنگ بندی متساوی الساقین سخت تر از رنگ بندی های تک فام و آنالوگ است. در این رنگ بندی معمولا از یک رنگ گرم و تعدادی رنگ سرد استفاده می شود.

رنگ های مکمل مستطیل (Rectangle یا tetradic) یا مکمل برابر
می توان گفت قدرتمندترین رنگ بندی در میان رنگ بندی های دیگر رنگ بندی مستطیل است. رنگ های مستطیلی چهار رنگی هستند که دو به دو با هم مکملند. این الگوی قوی امکان ایجاد تنوع بسیار زیادی را به وجود می آورد. برای گرفتن نتیجه بهتر می توانید یکی از رنگ ها را بعنوان رنگ اصلی (رنگ غالب) و بقیه رنگ ها را بعنوان رنگ حمایت کننده در نظر بگیرد. اگر هر ۴ رنگ بکار رفته در رنگ بندی دارای کیفیت یکسانی باشند ممکن است ترکیب بدست آمده دچار عدم توازن شود. همچنین بهتر است توازن را بین رنگ های گرم و سرد رعایت کنید.

رنگ های مکمل مربع (Square)
الگوی مربع شبیه به الگوی مستطیل است، اما هر ۴ رنگ در آن در چهار نقطه از دایره به فاصله مساوی از یکدیگر قرار دارند و قدرت رنگی آنها یکسان است. در این وضعیت نیز اگر یک رنگ را بعنوان رنگ اصلی قرار دهید و توازن رنگ های گرم و سرد را رعایت کنید نتیجه خوبی را بدست می آورید.

انواع رنگها

به جز دسته بندی های ذکر شده، رنگ ها را می توان بر اساس تعاملات انسانی نیز دسته بندی کرد. رنگ ها را می تواند بعنوان رنگهای داغ، رنگهای گرم، رنگهای سرد، رنگهای خنک، رنگهای تیره و رنگهای روشن دسته بندی کرد.

رنگهای داغ (Hot)
درجات مختلف رنگ قرمز که با آتش در ارتباط هستند را به عنوان رنگ های داغ می شناسند. به نظر می رسد رنگ های داغ یا آتشین باعث برجسته شدن ترکیب و جلب توجه بیشتر می شوند. به همین دلیل است که اغلب در طراحی پوسترها، اگهی های تبلیغاتی و علائم جاده ای مورد استفاده قرار می گیرند. این رنگ ها دارای قدرت و تاثیر فوق العاده ای هستند.

رنگهای گرم (Warm)
همه رنگ هایی که در آن ها رنگ قرمز وجود دارد در زمره رنگ های گرم به شمار می روند. قرمز متمایل به نارنجی، نارنجی و زرد متمایل به نارنجی همگی جزو رنگ های گرم هستند. این رنگ ها آرامش بخش، ملایم و دوست داشتنی هستند. 

رنگهای سرد (Cold)
درجات مختلف رنگ آبی را رنگ های سرد در نظر می گیرند. رنگ های سرد یخ و برف را در ذهن ما تداعی می کنند. هنگامی که رنگ های سرد و گرم در کنار هم بکار می روند یک ترکیب پر جنب وجوش و پویا ایجاد می کنند. 

رنگهای خنک (Cool)
رنگ پایه و اصلی رنگ های خنک رنگ آبی است. اگر به رنگ های خنگ رنگ زرد اضافه کنید رنگ های زرد متمایل به سبز، سبز و سبز متمایل به آبی را بدست می آوریم. این قبیل رنگ ها آرامش بخش و دارای حس تازگی هستند و حس عمق و راحتی را به بیننده القا می کنند. 

رنگ های نورانی (Light)
این رنگ ها شامل مقدار زیادی رنگ سفید هستند. این رنگ ها رنگ های پاستل خوانده می شوند. آن ها شفاف و سبک به نظر می رسند. هر چه رنگ روشن تر باشد مقدار و تعداد رنگ های ترکیب شده با آن کمتر است. رنگ های روشن اغلب حس مصالحه، آشتی و آرامش و سکون را به بیننده منتقل می کنند. 

رنگ های تیره (ِDark)
رنگ های تیره رنگ هایی هستند که با رنگ سیاه ترکیب می شوند. این رنگ ها به گونه ای به نظر می رسند که گویی فضار را می بندند و آن را محدود می کنند. رنگ های تیره با فصل پاییز و زمستان که فصول تیره سال به شما می روند مرتبط هستند. ترکیب این رنگ ها با رنگ های روشن باعث ایجاد حس درام می شوند. 

رنگ های روشن (ِBright)
روشنایی رنگ با مقدار خلوص رنگ اندازه گیری می شود. روشنایی رنگ در نبود یک رنگ سیاه بوجود می آید. رنگ های روشن توجه ما را به خود جلب می کنند به همین در دلیل در طراحی پکیج و آگهی های تبلیغاتی مورد استفاده قرار می گیرند.